Soho jest najsłynniejszą ze wszystkich kosmopolitycznych dzielnic współczesnego Londynu. Położona w pobliżu rozrywkowej dzielnicy West End, powszechnie określanej mianem Theatreland. Jest dużo bardziej znana turystom od hipsterskiego Whitechapel czy Brixton, popularnych wśród samych mieszkańców stolicy. Soho jest również najstarszą dzielnicą cudzoziemską. Przez ponad trzy stulecia imigranci napływali tutaj wartkim strumieniem. Każda nowa mniejszość narodowa stopniowo mieszała się z poprzednimi, przez co okolica stała się z czasem zlepkiem najróżniejszych kultur, zwyczajów i kuchni z całego świata. John Galsworthy trafnie oddał atmosferę Soho na początku XX wieku w The Forsyte Saga pisząc, że „ze wszystkich dzielnic dziwacznego amalgamatu o nazwie Londyn, Soho jest chyba najmniej stosowne dla przedstawicieli arystokracji. Nieporządne uliczki pełne Greków, Izmaelitów, kotów, Włochów, pomidorów, restauracji, muzyki organków, jaskrawych kolorów, dziwacznych nazwisk i ludzi gapiących się z górnych okien, nijak mają się do życia Brytyjskiej socjety.” Niestety wyjątkowa atmosfera dzielnicy umarła częściowo wraz z postępującą gentryfikacją Londynu. Dzisiejsze Soho jest w dużej mierze handlowo-usługowe i nakierowane na zamożnych turystów, a liczba lokalnych mieszkańców wynosi zaledwie 3000 osób. Duch dawnego tygla kulturowego można jeszcze odnaleźć w niektórych kafejkach i restauracjach serwujących dania z całego świata, a jej swawolny, beztroski charakter w społeczności LGBT+ skupionej wokół Old Compton Street.
Geneza nazwy Soho
Pierwsze znane użycie słowa Soho jako nazwy okolicy pochodzi z 1636 roku. Pojawiło się ono w nagłówku listy wiernych płacących składki na rzecz kościoła w parafii St. Martin in the Fields (dzisiejsze okolice Denmark Street). Z kolei w październiku 1641 roku w aktach sądowych znalazła się wzmianka o Annie Clerke, „lubieżnej kobiecie”, która została prawnie zobowiązana do przestrzegania zasad porządku publicznego pod groźbą więzienia, po tym jak “krzyczała na ulicy, że podpali wszystkie domy na So:ho.” We wrześniu 1642 William Colley został oskarżony o “użycie ohydnego języka w stosunku do Noah’a Cliffe, jednego z konstabli parafialnych, oraz o grożenie podpaleniem domów w okolicy Sohoe.” Oxford English Dictionary definiuje słowo Soho i jego warianty (So:ho, Sohoe, So Hoe) jako „anglo-francuskie wezwanie do polowania, prawdopodobnie czysto wykrzyknikowe.” Myśliwskie konotacje w nazwie dzielnicy wynikają z faktu, że okolice na zachód od współczesnej Wardour Street były często wykorzystywane do polowania na zwierzynę. W Średniowieczu obszar, który obecnie stanowi północną część dzielnicy Soho, był ziemią uprawną należącą do opata klasztoru w Abingdon oraz zarządcy pobliskiego szpitala dla trędowatych położonego w parafii St Giles in the Fields. Jednakże pomiędzy 1536, a 1547 rokiem po rozwiązaniu zakonów na skutek Angielskiej Reformacji, zdecydowana większość ziemi została zajęta przez Henryka VIII, który utworzył na niej park przynależący do pałacu Whitehall. Od tej pory były to królewskie tereny łowieckie, co dodatkowo tłumaczy współczesną nazwę dzielnicy. Spis terenów koronnych przeprowadzony w 1650 roku wymienił kilka domostw, które znajdowały się po wschodniej stronie dzisiejszej Wardour Street. Najbardziej wysunięty na południe dom był wybudowany z cegły i wyceniony na cztery funty rocznego dochodu. Zawierał on trzy pokoje poniżej schodów, jedną komnatę i poddasze i był „powszechnie znany pod nazwą So:ho”. Jest wielce prawdopodobne, że była to karczma używana jako miejsce zborne dla myśliwych wyruszających na polowanie.
Podział majątku Soho
Tereny leżące na południe od parku Henryka VIII zostały podzielone na 4 odrębne majątki ziemskie i rozbudowane w latach 1670-80. Nieco dalej znajdowała się ziemia wojskowa, a na południowym krańcu kwartału w 1670 roku powstał plac Leicester Square z ogromną rezydencją Lorda Leicester w samym centrum przestronnego ogrodu. Z czasem mała grupka domów stojących na obrzeżach terenów łowieckich rozrosła się wystarczająco aby zostać uznaną za parafię Św. Anny, która została oficjalnie powołana do życia w 1686 roku. Tak samo, jak w przypadku innych dzielnic Londynu, wygląd i plan topograficzny Soho był uwarunkowany przez starożytne szlaki handlowe, które od stuleci wiodły do stolicy. Parafia Św. Anny znajdowała się dokładnie pomiędzy trzema drogami tego typu. Te starożytne gościńce biegną przez miasto do dzisiaj, a znane są jako Oxford Street, Charing Cross Road i Shaftesbury Avenue. Rozparcelowanie Soho na tereny królewskie, prywatne majątki ziemskie, koszary i własność Lorda Leicester spowodowało, że dzielnica do dnia dzisiejszego nosi na sobie znamiona dawnych podziałów. Okolice Leicester Square są oddzielone od północnej części dzielnicy przez Shaftesbury Avenue i przez większość Londyńczyków nie są nawet uważane za część Soho. Gerrard Street wybudowana w XVIII wieku na ziemiach Lorda Leicester stanowi obecnie centrum londyńskiego Chinatown. Ziemie na północ od Shaftesbury Avenue pozostają oderwaną od reszty dzielnicy plątaniną uliczek, które często prowadzą donikąd, jako że rozbudowa czterech odrębnych majątków nie uwzględniała dróg wytyczonych na sąsiednich działkach.
Królewskie proklamacje, a rozwój Soho
Zabudowa Soho była w dużej mierze uwarunkowana królewską proklamacją z 1580 roku. Była to pierwsza z szeregu ustaw królewskich, które zabroniły wznoszenia nowych domów i generalnej rozbudowy terenów leżących w promieniu trzech mil od bram Londynu. Zakazy te przez ponad wiek próbowały powstrzymać nieustanną i nieuchronną ekspansję stolicy. Jedną z przyczyn niepowodzenia proklamacji był fakt, że wpływowe osobistości dworskie i członkowie arystokracji wielokrotnie otrzymywali królewskie zezwolenie na budowę na zakazanych terenach (jedną z takich licencji otrzymał wspomniany wyżej Lord Leicester). Drugą przyczyną było to, że ubodzy mieszkańcy okolicy budowali małe, naprędce sklecone chałupy bez jakiegokolwiek zezwolenia wadząc bogatym mieszczuchom, którzy legalnie otrzymali własne prawo do budowy. Jak napisał Sir Christopher Wren w swojej petycji do dworu królewskiego: “W okolicy Dog Fields, Windmill Fields i So Hoe istnieje wiele budynków niskiej jakości wybudowanych bez królewskiego zezwolenia, które zostały postawione na terenach zakazanych w proklamacji. Budynki są małe i kiepskie, a co za tym idzie przyciągają ubogich lokatorów, a także fabryki i inne rzemiosła, które są niemiłe zacniejszym mieszkańcom kwartału. Dochodzi więc do postępującej ruiny zachodnich parafii miasta, które są coraz mocniej nadwerężone przez napływającą biedotę. Jest to wielką przeszkodą w udoskonaleniu okolicy, w której mieszka arystokracja i sama rodzina królewska rezydująca w pałacu St James’s. Powoduje to również skażenie wód, które z pól So Hoe wędrują między innymi do królewskiego pałacu Whitehall.” W 1671 roku wydano kolejną proklamację surowo zakazującą budowy na obszarze Soho, ale był to już ostatni zakaz tego typu w historii Londynu. Na jego skutek pospolite chałupy robotnicze zostały usunięte, a teren zabudowany przez arystokratów, którzy otrzymali królewską dyspensę. Do końca XVII wieku praktycznie całe Soho zostało zagospodarowane eleganckimi domami, a układ ulic, który wówczas powstał, zgadza się w dużej mierze ze współczesnym planem dzielnicy.
Arystokratyczne Soho
Inwestorzy budujący rezydencje w dzielnicy Soho liczyli na elegancką i modną klientelę. W latach 80. XVII wieku na dawnych polach uprawnych zaplanowano budowę King Square, nazwanego na cześć Karola II, który w 1720 roku przemianowano na Soho Square. Pierwsze domy wokół placu zaczęto budować niedługo później, a do 1691 roku ukończono 41 z nich. (Z oryginalnej zabudowy tylko nr 10 i nr 15 przetrwały do XXI wieku.) W swoich wczesnych latach, Soho Square był jednym z najmodniejszych adresów w Londynie. Po wschodniej stronie stały trzy sąsiadujące ze sobą rezydencje, należące do hrabiego Fauconberg, wicehrabiego Prestona i hrabiego Carlisle. Cała długość południowej strony placu zajęta była przez pięć domów: wille barona Crew i wicehrabiego Granville, oddzielonych potężną rezydencją Monmouth House oraz z domów Sir Samuela Grimston i hrabiego Bolingbroke. Wszystkie wymienione budynki bardzo różniły się od konwencjonalnych domów z wąską fasadą po północnej i zachodniej stronie placu. Te ostatnie, choć mniejsze, stanowiły niewątpliwie szczyt ówczesnej mody, a ich atrakcyjność była dobrze znana i poważana. Jednakże roszczenia Soho do bycia elegancką i modną dzielnicą okazały się być stosunkowo krótkotrwałe. Co prawda Leicester House był zamieszkiwany przez członków rodziny królewskiej aż do 1751 roku, ale w pozostałych rejonach dzielnicy lista utytułowanych mieszkańców zawierała w 1741 roku zaledwie 20 nazwisk. W 1722 roku dawne ziemie królewskie zostały wykupione przez prywatnego inwestora. Wraz z rozwojem arystokratycznego Mayfair, coraz więcej tytułowanych mieszkańców Soho przeprowadzało się na zachód. Tym samym rozpoczęła się stopniowa dywersyfikacja społeczna obszaru, która miała przybierać na sile przez następne sto lat.
Stopniowe ubożenie dzielnicy
Do 1784 roku żadna z dawnych, możnych rezydencji Soho nie była już w prywatnych rękach, a różne sposoby ich wykorzystania ilustrują coraz bardziej zróżnicowany charakter społeczny dzielnicy. Fauconberg House opuszczony przez barona Granta stał pusty przez dziesięć lat. W 1776 roku willa została zakupiona przez Thomasa Hoppera i oficjalnie przekształcona w hotel znany pod nazwą The White House. W rzeczywistości Biały Dom był wziętym burdelem wysokiej klasy. Wnętrze było urządzone z wyjątkowym przepychem. Obiekt posiadał szereg pokoi tematycznych, w tym Złoty Pokój, Srebrny Pokój, Malowaną Komnatę, Grotę, Szyb Węglowy i słynny Pokój Szkieletora, który zawierał ukryty, zmechanizowany, ludzki szkielet zaprojektowany w celu straszenia zarówno personelu, jak i odwiedzających. W 1838 roku rezydencja została zaadaptowana pod pomieszczenia do butelkowania i etykietowania firmy Crosse & Blackwell. Tymczasem willa wybudowana na dawnych terenach wojskowych, pierwotnie zajmowana przez hrabiego Devonshire, została rozebrana w 1732 roku. W jej miejscu powstała ruchliwa Nassau Street. W 1760 roku Lady Cornelys, śpiewaczka operowa i wzięta kurtyzana, zajęła dawny dom hrabiego Carlisle przy Soho Square i otworzyła swoje salony dla londyńskiej śmietanki towarzyskiej pragnącej brać udział w maskaradach, balach i koncertach. Jej popularność trwała jednak zaledwie kilka lat. Wraz z otwarciem nowej sali balowej w klubie Almack’s w 1765 roku, zabaw przy Soho Square zaniechano. Wkrótce rezydencję wyburzono, a w jej miejscu powstał kościół St. Patrick’s, który istnieje do dzisiaj. Największy dom przy Soho Square – Monmouth House – został rozebrany w 1773 roku po nieudanej próbie wykorzystania go jako szkoły. Opuszczony Leicester House był wykorzystywany jako muzeum w latach 1774-1788, ale trzy lata później został rozebrany pod budowę Gerrard Street. Savile House po śmierci właściciela w 1784 roku przekształcono w magazyn dywanów. Do 1791 roku liczba utytułowanych mieszkańców parafii Św. Anny ograniczyła się do siedmiu rodzin.
Nowi mieszkańcy Soho
Arystokracja mieszkająca na Soho została zastąpiona przez wyspecjalizowaną klasę średnią. Przy Soho Square doktor George Armstrong, pionier badań pediatrycznych, otworzył w 1772 roku aptekę. W pozostałych domach mieszkali prawnicy, dentyści, licytatorzy i architekci. W dzielnicy pojawił się również element handlowy. Dawne pałace zastąpiły zakłady złotników, jubilerów, rytowników, producentów fortepianów, klawesynów i harf, tkaczy gobelinów i producentów kobiecych kapeluszy. Na Soho Square mieszkali kolejno księgarze, wydawcy, kupcy szkła, tapicerowie, wytwórcy przyborów piśmienniczych i producenci stołów bilardowych. W okresie stopniowego ubożenia Soho pojawił się również inny, interesujący element zmieniającej się sceny społecznej. W drugiej połowie XVIII wieku w okolicy powstała stosunkowo liczna kolonia artystyczna, skupiona głównie w okolicach St. Martin’s Lane i Greek Street. Po 1760 roku, a zwłaszcza po ustanowieniu Królewskiej Akademii Sztuki w 1768 roku, katalogi wystaw artystycznych zawierały nazwiska setek malarzy, rzeźbiarzy i rytowników z adresami w tej dzielnicy. Mieszkali tutaj m.in. Hogarth, Reynolds i Lawrence. Pod koniec XVIII wieku nowy kwartał Marylebone na północy przejął miano dzielnicy artystów od zubożałego Soho.
Soho jako dzielnica cudzoziemska
Soho ukształtowała również imigracja. Dzielnica była zamieszkana przez element napływowy praktycznie od samego początku jej istnienia, chociaż obecność społeczności cudzoziemskiej nie wpłynęła na architekturę okolicy rozrastającej się w stylu i tempie typowym dla reszty Londynu. W 1661 roku król francuski Ludwik XIV zaczął dyskryminować mniejszość religijną Hugenotów, a w wyniku serii królewskich rozporządzeń ich religijne, cywilne i ekonomiczne prawa zostały wyraźnie ograniczone. W 1681 roku król angielski Karol II wydał oficjalny dekret, który gwarantował ochronę francuskich protestantów i zapraszał ich do Anglii, aby mogli swobodnie wyznawać swoją wiarę. Król zaoferował Hugenotom przywileje, dzięki którym imigranci mogli zajmować się handlem poza murami the City of London oraz rzemiosłem, głównie jedwabniczym. Szacuje się, że w latach 80. XVII wieku we Francji przebywało około 1.5-2 mln protestantów, z czego około 200 tysięcy opuściło kraj w latach 1681-1720. Z tej potężnej emigracji około 40-50 tysięcy przybyło do Anglii, a jedna trzecia osiedliła się w Londynie. Większość Francuzów przybyłych do stolicy zamieszkała w okolicach Spitalfields, Whitechapel oraz Soho. Mniejszość francuska była dobrze sytuowana, wielu Hugenotów było złotnikami, jubilerami, rytownikami w miedzi i srebrze, zegarmistrzami i tkaczami gobelinów, którzy naturalnie ciągnęli do bogatych dzielnic Londynu zamieszkanych przez arystokrację, jak pobliskie Mayfair i St James’s. Zdecydowana większość francuskiej populacji skupiła się wokół południowo-wschodniej części Soho w okolicach Hog Lane, Moor Street, Romilly Street i Old Compton Street. W 1739 roku William Maitland napisał, że “w wielu częściach parafii mieszka tyle Francuzów, że przyjezdnym do Londynu może się z łatwością wydać, że znajdują się we Francji.” Stąd też wziął się przydomek Soho, przez długi czas nazywanego przez Londyńczyków ‘Petty France’ czyli Mała Francja.
Tygiel kulturowy
W czasach wiktoriańskich populacja Soho stała się jeszcze bardziej kosmopolityczna. Imigranci Hugenoccy i ich potomkowie zostali do tego czasu zanglizowani, ale począwszy od lat 60. XIX wieku na tereny Soho zaczęli napływać Niemcy i Włosi. Z tych ostatnich wielu było kucharzami i kelnerami, którzy w 1886 roku założyli własne stowarzyszenie branżowe. W tym okresie w dzielnicy zaczęły tworzyć się również liczne, małe kolonie należące niemal do każdej narodowości europejskiej. Swoje enklawy mieli tutaj m.in. Grecy, Irlandczycy i Portugalczycy. W szczególności wyraźna była ekspansja populacji szwajcarskiej, osiadłej w sąsiedztwie dzisiejszego Cambridge Circus, gdzie znajdowała się ich kaplica oraz szwajcarski pub pierwotnie znany pod nazwą Thirteen Cantons. Największa imigracja do Soho miała jednak miejsce w latach 90. XIX wieku, kiedy przybyła tutaj duża liczba Żydów pochodzenia polskiego i rosyjskiego. Wielu z nich było z zawodu krawcami, którzy po strajku robotniczym w 1891 roku przesiedlili się na zachód ze swoich dotychczasowych siedzib w dzielnicy Whitechapel. Żydowscy krawcy byli zainteresowani Soho ze względu na bliskość modnych sklepów Mayfair, które stanowiły rynek zbytu dla ich towarów. W 1903 roku 60% ludności parafii św. Anny i sąsiedniej dzielnicy St. James’s pochodziło z zagranicy, a dwie trzecie tego obcego elementu stanowili polscy Żydzi.
Przeludnienie, zubożenie i rewitalizacja Soho
Wraz z napływem mieszkańców wzrastały wskaźniki zagęszczenia ludności. W 1851 roku w dzielnicy zanotowano średnio 327 osób na 1 akr (około 4m2), co uczyniło Soho jednym z najgęściej zaludnionych kwartałów w Londynie. Przeludnienie wynikało z przekształcenia dawnych domów jednorodzinnych w kamienice czynszowe. Podczas, gdy ilość budynków mieszkalnych pozostała dość stała i wynosiła około 1300-1400 w latach 1801–1851, liczba mieszkańców je zajmujących wzrosła z 11 637 do 17 337. Aż 47% obiektów w dzielnicy posiadało jedynie prymitywne szamba bez dostępu do kanalizacji, co wkrótce zaczęło przysparzać dodatkowych problemów. Wybuch epidemii cholery w lecie 1854 roku spowodował, że kilka ostatnich rodzin z wyższych sfer opuściło Soho w popłochu. Chcąc zaradzić kryzysowej sytuacji, postanowiono o powołaniu kilku szpitali i o rozbiórce dużej liczby starych domów, szczególnie w ubogim rejonie rynku Newport. W miejscu dotychczasowych slumsów w latach 1883–1887 poprowadzono Shaftesbury Avenue i Charing Cross Road. W związku z przesiedleniami miejscowych lokatorów łączna liczba ludności w parafii św. Anny zaczęła maleć. W latach 1881–1891 zanotowano spadek z 16 608 do 12 317 mieszkańców. Wraz z upływem czasu Soho stopniowo przestawało być dzielnicą mieszkalną, a stawało się obszarem komercyjnym pełnym sklepów, jadłodajni, magazynów i małych fabryk. W miarę dalszego spadku ludności zamożni imigranci żydowscy zaczęli przenosić się do Kilburn i Bayswater. W końcu w 1951 roku liczba mieszkańców Soho wyniosła zaledwie 2777 osób.
Leicester Square i dzielnica rozrywki
W połowie XIX wieku Soho stało się ważnym punktem na mapie rozrywkowej Londynu. Otwarcie Leicester Square dla ruchu ulicznego wkrótce przekształciło plac w jedno z głównych centrów uciechy i przyjemności w Londynie. Dawny szyk i blichtr arystokracji zastąpiły rozświetlone sale koncertowe i teatry muzyczne, które razem z amatorami taniej rozrywki przyciągnęły w okolice zastępy prostytutek. Królewski Panopticon Nauki i Sztuki został przekształcony w popularne centrum rozrywki znane pod nazwą Alhambra. Empire Theatre, wybudowany na miejscu Savile House i szanowanej przez arystokrację Galerii Linwood, został otwarty w 1884 roku. Leicester Square stał się tym samym synonimem nocnego życia. Miejscem, w którym żadna dama nie mogła chodzić bez eskorty, bez obawy bycia nagabywaną. Miejscem, do którego przybywali wszyscy odwiedzający Londyn, w poszukiwaniu lekkiej rozrywki i łatwych kobiet. Charakter Leicester Square był w tym czasie tak różny od reszty parafii Św. Anny, że z czasem przestał być uważany za część Soho. Dopiero od drugiej połowy XIX wieku światła teatrów Leicester Square przedostały się na drugą stronę Shaftesbury Avenue i zalały resztę dzielnicy. W 1888 roku otwarto teatr Shaftesbury, w 1891 powstał Palace, a w 1900 London Hippodrome. Następnie pojawiły się kina przy Charing Cross Road – Cambridge Circus Cinematograph Theatre i Astoria otwarte kolejno w 1911 i 1927 roku.
Soho jako dzielnica gastronomiczna
Z powodu bliskości teatrów muzycznych West Endu, Soho zaczęło stopniowo rozwijać się w kierunku dzielnicy gastronomicznej. Francuskie jadłodajnie obsługujące lokalnych mieszkańców istniały od czasów pierwszej fali migracyjnej Hugenotów, ale pierwsza oficjalna wzmianka o francuskiej restauracji w okolicy pojawiła się dopiero w 1816 roku. Hotel Sablonière założony w 1788 roku po wschodniej stronie Leicester Square został wyróżniony jako miejsce, w którym “miłośnicy francuskiej kuchni i konwersacji mają powód do zadowolenia za stosunkowo umiarkowaną opłatą.” Sablonière był pierwszym z wielu zagranicznych hoteli, które zaczęły wyrastać na placu, jak grzyby po deszczu. W połowie XIX wieku klientela w tych miejscach była jednak głównie zagraniczna, gdyż reputacja tutejszych zakładów w oczach Anglików stała się wątpliwa. Było to spowodowane bliskością dzielnicy czerwonych latarni i ilości prostytutek operujących w pobliżu Leicester Square i Piccadilly Circus. Autor przewodnika po Londynie opublikowanego w 1869 roku doradził czytelnikom, aby przy wyborze hotelu lub restauracji, unikali zakwaterowania i stołowania się w okolicach placu.
Renoma Kettner’s dociera do gazet
Jednakże późniejsza, gastronomiczna sława Soho miała kojarzyć się nie z Leicester Square i zagranicznymi hotelami, ale z krętymi uliczkami położonymi na północ od niego. Anglicy zaczęli stopniowo odkrywać kulinarny potencjał Soho około 1870 roku. W 1869 roku czytelnik The Times, „szukając dobrego obiadu” zawędrował na północ od Leicester Square i był zaskoczony jakością i cenami tutejszego jedzenia. Obiad, który zamówił smakował mu tak bardzo, że postanowił napisać bardzo przychylną recenzję do gazety. Według niego kolacja na Soho była dużo lepsza od tej, którą zjadłby w swoim klubie dla gentlemanów, a przy tym kosztowała go znacznie mniej. Posiłek ten odbył się w restauracji Kettner’s, która została założona na Church (obecnie Romilly) Street w poprzednim roku. Podobno właściciel był tak zachwycony tym pochlebnym świadectwem, że „przedrukował list dużymi literami i umieścił dwie jego kopie w swoim oknie wystawowym”. Dwa lata później Kettner’s była jedyną restauracją na Soho, o której wspomniano w przewodniku dla amerykańskich turystów odwiedzających Londyn. Należy jednak zaznaczyć, że w restauracjach Soho, nawet w Kettner’s, ilość dymu tytoniowego i ogólnego hałasu znacznie przekraczała normy dla wielu dystyngowanych Anglików. W związku z tym przez długi jeszcze czas były one popularne zwłaszcza wśród imigrantów, dziennikarzy i artystów na dorobku.
Sława i blichtr docierają na Soho
Życie brytyjskiej socjety zaczęło zmieniać się drastycznie w drugiej połowie XIX wieku, kiedy londyński sezon towarzyski nabrał największego rozmachu. Śmietanka towarzyska coraz częściej wybierała bytność w stolicy ponad bale organizowane w wiejskich posiadłościach przyjaciół. Wystawne lunche i obiady zaczęto przenosić z prywatnych salonów do restauracji i klubów w centrum Londynu. Nadeszła również era ‘cocktail party’. Ta zmiana nawyków społecznych wraz z budową coraz to nowych teatrów przy Shaftesbury Avenue i Charing Cross Road, znacznie powiększyły klientelę często drugorzędnych lokali gastronomicznych w dzielnicy Soho. Przewodnik turystyczny opublikowany w 1909 roku stwierdził, że obiady serwowane w tutejszych zagranicznych restauracjach, pomimo niewybrednych wnętrz, są zadziwiająco tanie i smaczne. W niespokojnych latach po pierwszej wojnie światowej, kiedy spadek liczby służących w londyńskich rezydencjach przypieczętował nowy zwyczaj „jedzenia na mieście”, reputacja gastronomiczna Soho została ostatecznie ustalona. W przewodniku opublikowanym w 1924 roku wymieniono aż 24 restauracje nie wliczając tych wokół Leicester Square. Imigrancki charakter dzielnicy zaczął powoli nabierać znamion eleganckiego, brytyjskiego West Endu. Do tego czasu francuscy restauratorzy utracili swój monopol w okolicy. Do dzielnicy przybyli wspomniani już Włosi, a wraz z nimi także kucharze z niemal każdego kraju europejskiego, otwierający coraz to nowe restauracje o charakterystycznej dla swoich krajów kuchni. Rozwijały się także zagraniczne delikatesy z przysmakami z całej Europy, a oferta restauracyjna z czasem została poszerzona także o kuchnię indyjską i chińską. Soho pozostało dzielnicą gastronomiczną aż do końca II wojny światowej, kiedy kwartał zyskał bardziej ponurą reputację związaną z domami publicznymi, sex-shopami i przestępczością zorganizowaną.
Ryba