Kitty Fisher – historia słynnej londyńskiej kurtyzany.

Catherine Maria Fisher urodziła się w 1741 roku. Była ubogą córką wytwórcy gorsetów, którą spostrzegł i wprowadził do londyńskiego świata socjety admirał Augustus Keppel. (Według innych źródeł pierwszeństwo mógł mieć także generał Anthony Martin.) Swoją karierę w stolicy rozpoczęła od posady pokojówki, ale pełne blichtru życie wykwintnej prostytutki okazało się dla niej zbyt dużą pokusą. Trafiwszy na salony, nastolatka szybko zdobyła rozgłos za sprawą licznych romansów z tytułowanymi i majętnymi mężczyznami. W ciągu zaledwie kilku lat Kitty Fisher zbudowała własną legendę, wykorzystując swoje piękno i portrety wykonywane na jej zlecenie przez londyńskich artystów. Podkreślając urok i zuchwalstwo dziewczyny, obrazy i artykuły w gazetach wypromowały ją i zachęciły opinię publiczną do podziwiania jej ze zdwojonym zachwytem. Jej wygląd i stroje były studiowane, a następnie kopiowane przez rzesze młodych kobiet. Panna Fisher była jedną z pierwszych na świecie celebrytek, stworzonych i wylansowanych przez wczesne angielskie mass media, której sława wynikała jedynie z bulwersującego stylu życia skandalizującej piękności.

Kitty-Fisher-Nathaniel-Hone-1767
Portret Kitty Fisher autorstwa Nathaniela Hone’a ukończony w 1767 roku. (Źródło)
Kitty-Fisher-Joshua-Reynolds
Portret Kitty Fisher autorstwa Joshua Reynolds’a. (Źródło)

Kitty Fisher na stołecznych salonach

Pierwsze oficjalne wystąpienie Kitty w roli kurtyzany zostało opisane we frywolnych pamiętnikach Augustusa Keppel’a, które ukazały się drukiem w cztery lata po śmierci dziewczyny. Według jego wersji wydarzeń, admirał spostrzegł piękną, 18-letnią dziewczynę w Londynie i niezwłocznie postanowił zostać jej protektorem. Pomimo tego, że utrzymywał ją w stanie nieograniczonego niczym dostatku i zasypywał kochankę prezentami, nastolatka wkrótce o nim zapomniała i szybko stała się rozchwytywaną, luksusową prostytutką. Za siedzibę obrała sobie dom przy Carrington Street niedaleko od Shepherd Market w arystokratycznej dzielnicy Mayfair. Okolica ta od stuleci była znana, jako miejsce pracy ekskluzywnych dam do towarzystwa.

Augustus-Keppel-Joshua-Reynolds-1765
Portret admirała Augustusa Keppel’a autorstwa Joshua Reynolds’a z 1765 roku. (Źródło)

Techniki marketingowe Panny Fisher

Oczywiście sława nie pojawia się znikąd. Dziewczyny pokroju panny Fisher musiały walczyć o popularność poprzez odpowiednią promocję swoich wdzięków. Dlatego też w ręce gentlemanów często wpadały ulotki i broszury zachwalające usługi prostytutek. Reklama Kitty zapewniała, że oprócz ‘solidnego grzmocenia w cenę wliczona jest również inteligentna i dowcipna konwersacja.’ Zdobywszy wystarczającą ilość pieniędzy, kurtyzana zatrudniła następnie jednego z najpopularniejszych malarzy ówczesnej Anglii – Joshua Reynolds’a do namalowania jej portretu. Obraz okazał się niezwykle popularny. W krótkim czasie został skopiowany i masowo rozpowszechniony przez londyńskie wydawnictwa w postaci małych ilustracji. U szczytu kariery afisze z Kitty Fisher pojawiały się w oknach niezliczonych drukarni, w których sprzedawano również pamflety dosadnie opisujące jej najnowsze podboje miłosne. Podobizny najpopularniejszych w mieście prostytutek rozchodziły się w tych czasach jak ciepłe bułeczki, czyniąc z nich de facto prekursorki erotycznego modelingu. Niektóre z rysunków były celowo bardzo małe, tak aby gentleman mógł ukryć wizerunek kochanki w kieszonkowym zegarku lub wieczku tabakiery. Z czasem Kitty stała się ulubioną modelką Reynolds’a, który namalował ją jeszcze kilkakrotnie. Na jednym z płócien jego autorstwa kurtyzana została przedstawiona jako Kleopatra, która rozpuszcza perłę w winie. Biorąc pod uwagę jej niezaspokojony apetyt na pieniądze, portret znakomicie odzwierciedla jej naturę. Fisher została uwieczniona także przez Nathaniela Hone’a w 1765 roku. Obraz ten można zobaczyć dzisiaj w National Portrait Gallery.

Kitty-Fisher-Cleopatra-Joshua-Reynolds-1759
Kitty Fisher jako Kleopatra rozpuszczająca perłę w winie, obraz Joshua Reynolds’a z 1759 roku. (Źródło)
Kitty Fisher-1759
Ilustracja przedstawiająca Kitty Fisher, mieszcząca się w wieczku kieszonkowego zegarka, około 1759 roku. (Źródło)
Kitty Fisher-1759
Kopia obrazu Joshua Reynolds’a wykonana na zlecenie przez Jamesa Watson’a, około 1759 roku. (Źródło)

Incydent w parku St James’s

Kitty zabiegała o rzesze swoich fanów również na inne sposoby. Pewnego razu przyciągnęła uwagę prasy podczas pobytu w St James’s Park. Podczas przejażdżki na koniu zwierzę stanęło dęba i zrzuciło ją na ziemię. Kurtyzana nie odniosła obrażeń, ale przy upadku jej halki i spódnica poszybowały w górę, ukazując licznym przechodniom o wiele więcej, niż należało. Urażona duma najpierw doprowadziła ją do łez, a następnie do histerycznego śmiechu. Dziewczyna niezwłocznie zatrzymała dorożkę i odjechała z miejsca zdarzenia. Świadkowie wypadku długo jeszcze stali osłupieli na wspomnienie jej obnażonych pośladków, a dziennikarze zaliczyli wyjątkowo pracowity dzień. W gazetach ukazały się prześmiewcze piosenki, artykuły i satyry kpiące z niefortunnego upadku kobiety już od dawna upadłej. Nie wiadomo do końca czy cała heca nie była zmyślnie zaplanowanym manewrem samej Kitty, rozgłos w prasie nie zaszkodził bowiem jej karierze, a wręcz jej dopomógł.

Kitty Fisher-St James's Park-wypadek-z-koniem
Ilustracja przestawiająca upadek Kitty Fisher z konia. (Źródło)

Kitty Fisher i Casanova

Trzeba przyznać, że panna Fisher była dumna ze swojego zawodu i wykonywała go wyjątkowo dobrze. Wkrótce jej nazwisko stało się znane również poza granicami Anglii. Jej powodzenie było w tym czasie porównywalne do rozgłosu, jakim cieszyła się jej francuska koleżanka po fachu – Madame Pompadour. Słynny zdobywca kobiecych serc, Giacomo Casanova odwiedzając Londyn w 1763 roku spotkał kurtyzanę, o czym wspomniał później w swoich pamiętnikach. ‘Poszliśmy do pani Walsh, gdzie poznaliśmy słynną Kitty Fisher. Czekała na przybycie Księcia X, który miał zabrać ją na bal. Miała na sobie diamenty o wartości przynajmniej 100 tysięcy koron (dzisiejsze £2,5 mln). Goudar powiedział mi, że gdybym wyraził chęć, mógłbym ją mieć za 10 gwinei (obecnie £1000). Nie miałem jednak na to ochoty, bo chociaż urocza, Kitty mówiła tylko po angielsku. Przyzwyczajony do kochania wszystkimi zmysłami, nie mógłbym oddać się w pełni miłosnym uniesieniom bez możliwości porozumienia się.’ Nie wiadomo do jakiego stopnia można ufać słowom Casanovy. Inne źródła utrzymują bowiem, że dziewczyna posługiwała się płynną francuszczyzną. Jest możliwe, że Włoch wspomniał ją w swoim pamiętniku chcąc jedynie podkreślić, że bez żalu zrezygnował z usług pożądanej w całej Europie kurtyzany.

Kitty-Fisher-Joshua-Reynolds-1762
Przedruk portretu Kitty Fisher autorstwa Joshua Reynolds’a wykonany w 1762 roku. (Źródło)

Rozrzutność Kitty Fisher

Kitty była znana nie tylko ze swojej urody, ale również z nieposkromionego apetytu na pieniądze swoich kochanków. Dosłownie. Pewnego razu zjadła publicznie banknot o wartości 100 funtów (dzisiejsze £10 tys). O incydencie wspomniał również Casanova. ‘Pani Walsh powiedziała nam, że to właśnie w jej domu Kitty zjadła stu funtowy banknot na kromce chleba z masłem, który podarował jej Sir Richard Atkins, brat pięknej Pani Pitt. W ten właśnie sposób Fryne (określenie nadane pannie Fisher przez Giancomo) zrobiła prezent londyńskiemu bankowi.’ W XVIII-wiecznej Anglii słowo banknote (dosł. nota bankowa) oznaczało rodzaj czeku wystawionego na okaziciela. Dokument ten potwierdzał, że jego właściciel posiada w sejfach instytucji określoną ilość w złocie. Zjadając dowód, kurtyzana straciła możliwość wypłaty depozytu. Z tego powodu Casanova sugeruje, że jej zachowanie było nie tylko wyjątkową rozrzutnością, ale też bardzo wyzywającym gestem w kierunku jednej z najbardziej czcigodnych instytucji w kraju – Bank of England. Kitty połknęła banknot zapewne po to, żeby utrzeć nosa swojemu kochankowi. Wręczenie czeku obnażyło czysto biznesowy stosunek jej znajomości z Sir Atkinsem. Co więcej, w tamtych czasach banknoty były uważane za bardzo niepewny środek płatniczy w porównaniu z monetami. Kurtyzana poniżyła publicznie swego adoratora, który w jej mniemaniu powinien był raczej ofiarować drogocenny naszyjnik lub złoto. Warto zauważyć, że w swoim opisie Casanova określił Kitty jako Fryne, porównując ją tym samym do najsłynniejszej hetery starożytnej Grecji.

brytyjski-banknot-1811-rok
Przykład angielskiej noty bankowej opiewającej na sumę £2 z 1811 roku. (Źródło)

Szaleństwa Panny Fisher

Niezwykła rozrzutność panny Fisher dodatkowo potęgowała szum wokół jej osoby. Była ona pierwszą prostytutką w Londynie, która zatrudniała służbę w liberii – nie lada wyczyn dla kobiety wykonującej jej zawód. Po stolicy chodziły plotki o jej wystawnych i nieprzyzwoitych ucztach przeznaczonych dla bogatych gentlemanów. Podczas jednej z nich podała na deser samą siebie. W towarzystwie mówiło się, że roczne utrzymanie jej domu kosztowało średnio £12 tys (około £1,2 mln w dzisiejszej walucie). Miała również niemożliwą słabość do diamentów. Jej ekstrawaganckie lekceważenie dla pieniędzy, przy jednoczesnym nieposkromionym apetycie na nie, były jednymi z jej najbardziej znanych i komentowanych cech charakteru.

Kitty Fisher-Nathaniel-Hone-1765
Portret Kitty Fisher autorstwa Nathaniela Hone’a z 1765 roku. (Źródło)

Przyśpiewka o Lucy Locket

Pamięć o Kitty przetrwała po dzień dzisiejszy w podwórkowej rymowance pt. Lucy Locket, nadal powtarzanej, przez nieświadome jej pochodzenia, dzieci.

Lucy Locket lost her pocket (Lucy Locket zgubiła swoją sakiewkę)

Kitty Fisher found it (Znalazła ją Kitty Fisher)

Not a penny was there in it (Nie było w niej nawet jednego pensa)

Only ribbon ‘round it (Jedynie wstążka dookoła)

Historia ukryta za tą, z pozoru niewinną, przyśpiewką jest dość niemoralna. Lucy Locket była kelnerką w barze The Cock przy Fleet Street (obecnie Ye Olde Cock Tavern). Chcąc podreperować swój budżet, dziewczyna wzięła sobie kochanka, który płacił jej za miłość. Mężczyzna ten symbolizuje w piosence sakiewkę. Panna Locket (słowo locket w slangu brytyjskim oznaczało także kobiece miejsca intymne) szybko uporała się z pieniędzmi adoratora, a następnie go porzuciła. Zdesperowany mężczyzna zwrócił się o pocieszenie do Kitty, która przygarnęła go do siebie pomimo braku funduszy. Jej motywy nie są znane, być może darzyła go gorętszym uczuciem. Wers mówiący o znalezieniu pustej sakiewki ze wstążką odnosi się do praktyki stosowanej przez ówczesne prostytutki, które przywiązywały woreczek z utargiem do swojego uda. Stąd metafora spłukanego zalotnika Lucy przywiązanego wstążką do nogi panny Fisher.

haftowana-sakiewka-na-monety-1760
Haftowana sakiewka na monety ze wstążką, 1760 rok. (Źródło)

Rywalka Kitty Fisher

Lucy Locket nie była jedyną, której mężczyznę skusiły objęcia Kitty. Jedną z najgłośniejszych sensacji towarzyskich ówczesnego Londynu był romans kurtyzany z lordem Coventry. Żona lorda – Maria Gunning wyszła za mąż dzięki zręcznym machinacjom własnej matki, w ten sposób znacznie podnosząc swój status społeczny. Urażona duma nieopierzonej arystokratki doprowadziła ją do wszczęcia jawnej i zajadłej rywalizacji z Kitty Fisher. W pamiętniku pisarki Giustiniany Wynne znalazł się opis jednego ze spotkań rywalek. ‘Ostatnio natknęły się na siebie w parku. Lady Coventry zapytała Kitty o nazwisko krawca, który wykonał dla niej suknię. Panna Fisher odpowiedziała, że Maria powinna zapytać o nie swego męża, gdyż suknię dostała od niego w prezencie. Lady Coventry nazwała Kitty bezczelną impertynentką. Kurtyzana odpowiedziała, że póki co musi przyjąć tę zniewagę bez mrugnięcia okiem, jako że Maria stoi wyżej w hierarchii społecznej, ale ona również zamierza wyjść za lorda choćby po to tylko, żeby móc jej pewnego dnia odpyskować.’

Maria-Coventry-Rywalka-Kitty-Fisher
Portret lady Marii Coventry, rywalki Kitty Fisher. (Źródło)

Małżeństwo Panny Fisher

Zgodnie z zapowiedzią, po kilku latach życia na świeczniku, panna Fisher postanowiła się ustatkować. W 1766 roku wyszła za mąż za polityka, Johna Norrisa, który miał opinię degenerata i nałogowego hazardzisty. Jego przyjaciele i rodzina odnieśli się nieprzychylnie do jego małżeństwa z niesławną kurtyzaną pomimo tego, że ta na stałe porzuciła swój zawód. Z czasem Kitty (obecnie pani Catherine Norris) udowodniła im, że się co do niej pomylili.  Doskonale wpasowała się w nową rolę pomagając stopniowo podreperować fortunę męża. Doprowadziła również do pojednania Johna z jego rodziną, która stroniła od niego od wielu lat. Wkrótce małżonkowie przenieśli się do okazałego dworu Hemsted House w hrabstwie Kent. Lokalna ludność przepadała za Kitty ze względu na jej szeroki gest względem okolicznej biedoty. Niestety już w 4 miesiące po ślubie, zaledwie 25-letnia dziewczyna zmarła w sanatorium w Bath. Za najbardziej prawdopodobną przyczynę jej śmierci uznaje się ospę lub gruźlicę. Inne źródła wspominają również o  możliwym zatruciu ołowiem obecnym w ówczesnych produktach do makijażu. Co ciekawe, metale ciężkie wywołały także przedwczesny zgon jej rywalki – lady Coventry, która nie znała umiaru w stosowaniu wszelakich kosmetyków. Kitty Fisher została pochowana na cmentarzu w Benenden, ubrana w swoją najpiękniejszą suknię balową, zgodnie z jej ostatnim życzeniem zawartym w testamencie.  

Kitty Fisher-miejsce-spoczynku-Benenden-cmentarz-St George's
Cmentarz przy kościele St George’s w Benenden. (Źródło)

Ryba

Daj znać Rybie, co myślisz!